Por Jessica Fernández.
Falamos con dúas representantes da Plataforma da Diversidade Funcional Infantil da Comarca de Sarria, colectivo que fomenta o contacto entre as familias con nenos con diversidade funcional, discapacidade ou necesidades especiais, e loita pola plena inclusión. Elas son Nieves Cabada e Noelia Gómez.
Como, cando e por que xorde a Plataforma da Diversidade Funcional Infantil da Comarca de Sarria?
Empezou todo hai un ano, cando nos reunimos na casa de Nieves varias familias que temos nenos con discapacidade e diversidade funcional. Foi iniciativa de Nieves, a quen lle faleceu a súa filla Sabela sen chegar a ter diagnóstico; ela pelexou moito nunha época que nin había neuropediatra en Lugo e tiñan que ir a Santiago. Nesa reunión, ademais de Nieves, estabamos Isabel Pardo e mais eu, Noelia, que teño o neno máis pequeno, Pedro. Alí xurdiu unha primeira rede de apoio, á que se sumaron despois outra mamá, Rocío Arcos, e a coordinadora do Servizo de Atención Temperá (SAT) da comarca de Sarria, Cristina Moscoso.
Isabel tiña moita información sobre terapeutas, axudas que se podían pedir… e pensamos que o máis importante era informar ás familias na nosa situación, xa que son moitas cousas as que hai que xestionar, e ao principio sénteste perdido. É moi necesaria unha rede de apoio entre familias para saber que nos corresponde por dereito. Solicitar axudas ás veces é un proceso incómodo e longo, e contar co apoio de xente que xa o fixo e sabe como vai, pois é un factor importante.
Ter unha rede emocional e de apoio mellora a vida das familias con nenas e nenos con diversidade funcional, necesidades especiais ou discapacidade.
Que iniciativas levan a cabo?
O primeiro que xurdiu foi o tema das horas sen son nas atraccións das festas de Sarria. O primeiro que se interesou foi o grupo municipal do BNG, e rapidamente o grupo de goberno do Concello tamén se interesou polo tema, e conseguimos que houbese unhas horas nas que non había son nas atraccións. Hai nenos con diversidade funcional que presentan hipersensibilidade auditiva e non poden gozar das actividades onde o son é elevado. Esta medida foi moi ben acollida polas familias de nenos con diversidade funcional ou discapacidade, e tamén por outras familias ás que tamén lles molestaba ese ruído.
Desde aí viñeron as cousas rodadas. O concelleiro de Parques e Xardíns, Borja García, púxose en contacto con nós e díxonos que tiñan unha partida económica para comprar uns xogos para os parques de Sarria, e querían saber a nosa opinión para adquirir algúns que foran inclusivos. E conseguimos sete xogos: dous bambáns adaptados, tres en forma de berce cunhas barras para poder arrandearse como os demais nenos, e tamén un balancín e un bambán en forma de tea de araña. A finalidade é promover que todos os parques sexan o máis inclusivos posible en Sarria e ao redor da comarca.
Logo tamén fixemos unha exposición na Casa da Cultura con materiais que utilizan as persoas con discapacidade, co fin de visibilizar e poñer en valor as dificultades coas que se atopan estes nenos no seu día a día, e de que forma se adaptan os diferentes materiais para poder utilizar as persoas con diversidade funcional ou discapacidade de maneira cotiá ou en terapias para favorecer o seu desenvolvemento. Tivemos moito éxito, conseguimos que 319 persoas asistiran ás visitas guiadas, entre elas varios grupos de centros educativos.
Ademais, colaboramos no concerto de Santa Cecilia da Banda de Música municipal, que estivo dedicado ás persoas con discapacidade. Nel houbo unha intérprete en lingua de signos copresentando; non conseguimos traer mochilas vibratorias para que as persoas con discapacidade auditiva gozaran do concerto, pero estivo ben porque proxectamos un vídeo de nenas e nenos con discapacidade e necesidades especiais, e tivo moita repercusión en Sarria, xa que puxemos en valor a estas persoas e démoslles o seu momento.
Agora temos que seguir co tema de mellorar os parques, no Concello de Sarria e tamén noutros concellos, como o de Samos, onde tivemos contacto co Concello e colaboramos coa comunidade educativa do CEIP aportando ideas de xogos inclusivos de cara a futuras melloras nos parques.
Tamén estamos programando algunha sesión de formación, temos terapeutas e expertos que colaboran con nós que darán charlas a familias e docentes, porque no ámbito educativo tamén é interesante formar aos educadores nestes temas.
Intentamos tamén que saíra adiante un servizo de terapia na piscina, pero foi difícil porque necesitamos terapeutas especializados que dean terapias durante todo o ano a nenos e nenas con discapacidade motora e outros nenos con necesidades que necesitan tamén terapia na piscina.
Temos unha piscina climatizada en Sarria na que se podían impartir estas terapias, pero é fundamental que as dean fisioterapeutas con formación en pediatría. Retomar ese tema será un obxectivo noso para este ano. Sería unha atención terapéutica a maiores das que xa ofrece o Servizo de Atención Temperá da comarca. Se algún ou algunha fisioterapeuta de Sarria estivera interesado en formarse en hidroterapia, sería estupendo.
Pero a actividade máis próxima que temos en marcha é unha charla de Inclusión escolar do alumnado con necesidades educativas especiais, o sábado 20 de abril ás 11.00 horas no Salón de Actos da Casa da Cultura de Sarria. A entrada será libre e gratuíta ata completar a capacidade.
Nesta charla trataranse temas como a orientación escolar, valoración específica, figuras de apoio (coidadoras, PT e AL), adaptacións metodolóxicas e curriculares, bolsas de necesidades educativas especiais, etc.
Con que axudas contan?
Temos axuda das persoas que traballan con persoas con discapacidade, terapeutas, familias… e tamén temos apoio dalgúns centros educativos, como por exemplo, o Ciclo Medio de Atención a Persoas en Situación de Dependencia do IES Xograr Afonso Gómez, ou as docentes de 3º de Primaria do CEIP Frei Luís de Granada, que contaron coa nosa colaboración nun programa educativo no que participa o seu alumnado. En canto aos políticos, contamos co apoio do grupo de goberno do Concello de Sarria e do BNG, e o grupo municipal do PP tamén mostrou interese nas iniciativas da nosa Plataforma. Ademais, reunímonos co Vicepresidente e a Deputada de Cultura da Deputación de Lugo e esperamos que se vaian promovendo medidas a nivel provincial. Nós imos falar con todo o mundo, porque non é unha cuestión de partidos políticos, desde todos os partidos entenden isto como algo necesario. Hai algúns que se implican máis e outros menos, pero nas actividades que fixemos estiveron todos involucrados.
Que necesidades hai no rural que están resoltas no ámbito urbano?
É necesario que se acheguen todos os recursos dispoñibles ao rural, porque unha persoa que teña discapacidade ou diversidade funcional nunha cidade ten recursos de proximidade. Pero en Triacastela, por exemplo, para algunhas terapias concretas teñen que desprazarse a Lugo ou a Monforte. Isto crea moito cansazo ao neno e tamén ás familias, polo tema da conciliación familiar. A intención é que todo neno, viva onde viva, teña acceso aos mesmos recursos e coa mesma calidade de atención e terapias. No rural tampouco hai tanta diversidade de terapias, polo que temos que aproximar os servizos aos concellos do rural. Sarria é unha vila grande e podemos solicitar este tipo de cousas, pero nun concello pequeno é moito máis difícil.
Unha cousa que queremos poñer en valor de forma profunda é o gran traballo que se fai nos centros educativos dos concellos do rural, que ás veces son un exemplo para outros centros urbanos pola súa intención e vontade. Isto demostra que hai cousas que si que se poden facer cando tes motivación e cres de verdade na inclusión. No rural, en xeral, hai unha humanización maior e unha atención maior a estes nenos que no ámbito urbano. Incluso tendo menos recursos, menos coidadores, menos mestres en Pedagoxía Terapéutica (PT)… aínda así fan cousas que requiren un gran esforzo e que hai que valorar.
Que necesitan os centros educativos para promover a inclusión?
Nos centros educativos faltan moitas cousas, faltan medios sobre todo por parte de Educación. Hai moitísima diferencia entre os centros públicos e os concertados. Nos concertados, Educación non manda recursos específicos para as necesidades educativas especiais, nin a maioría destes centros os aportan por si mesmos. Así, a maior parte dos nenos con diversidade funcional son escolarizados en centros educativos públicos.
A vontade de inclusión é fundamental, porque por moitos recursos que haxa, se non cres na inclusión, é imposible levala a cabo. Obviamente, hai recursos imprescindibles. Unha nena ou neno con discapacidade debe ter un coidador se así o necesita para poder formar parte dunha educación pública de calidade regulada, e tamén unha adaptación pedagóxica dos contidos e materiais para seguir o ritmo dos demais alumnos. Para esa adaptación, concretamente, débese contar cun PT, e non pode ser que vaia só dúas horas a cada centro, porque así non pode atender a toda a diversidade que hai. Igual no caso de Mestres en Audición e Linguaxe (AL).
A orientación educativa e o equipo docente de cada centro deberían pelexar para conseguir eses recursos, e que non teñan que facelo os pais, que xa bastantes problemas e obstáculos teñen en xeral e fóra da escola como para ter que pelexar por cada recurso necesario para que a educación dos seus fillos sexa realmente inclusiva.
A inclusión é boa para as nenas e nenos con diversidade funcional ou con discapacidade, pero tamén é importante para o resto do alumnado, que así entenden que na sociedade existe diversidade.
Con respecto ao deporte, que necesidades hai e que se precisa?
Tamén é necesaria unha inclusión real no deporte, promovendo que os nenos e nenas con diversidade poidan participar das mesmas actividades que os demais e fomentando que haxa recursos inclusivos para eles co fin de desenvolver a actividade deportiva dunha maneira normalizada.
Con que accións se conseguiría unha inclusión real na sociedade?
Necesitamos visibilidade, as realidades dos nosos nenos e nenas moitas veces non se coñecen nin se entenden. É precisa unha maior concienciación coa diversidade funcional, a discapacidade e as necesidades especiais para poñer en valor as dificultades que afrontan todos os días estas persoas e para dirixirnos cara a un modelo de sociedade que teña a inclusión real como obxectivo compartido.
Agora temos cada vez máis persoas maiores con dificultades e con mobilidade reducida, ou con enfermidades limitantes como as dexenerativas, e entón a xente empeza a darse de conta de problemáticas como, por exemplo, as barreiras arquitectónicas.
É importantísimo seguir concienciando e empezar polo principio, polo SAT, porque o Servizo de Atención Temperá comarcal de Sarria aínda ten poucos recursos e hai que dotalos con especialidades que cubran todas as realidades de nenos que teñen necesidades. Tamén é preciso ampliar a atención máis aló dos 6 anos, porque é a medicina destas nenas e nenos, en moitos casos a única forma de favorecer o seu desenvolvemento. Isto é moi bo para o seu futuro, xa que así poderán ser persoas máis independentes.
Ata os 6 anos hai nenos que non están recibindo os servizos que necesitan, segundo como sexa o SAT que lles toca. Por exemplo, o meu fillo Pedro non está recibindo en Sarria terapia ocupacional, porque non a hai no servizo público, e entón temos que ir ao privado. Os concellos da comarca deben propoñer ampliar as especialidades, e a Xunta debe ampliar o rango de idade dos usuarios do SAT, co fin de atender a todos os nenos e nenas nos servizos públicos. Non debemos permitir que a cantidade e calidade da atención terapéutica dun neno dependa das posibilidades do tipo de familia ou titores responsables.
Por último, invitamos a Concellos, centros educativos, asociación culturais, clubs deportivos da comarca e a calquera persoa en xeral que queira poñer en marcha medidas inclusivas, a que se poña en contacto con nós para ofrecerlles a nosa orientación e colaboración. Todas as persoas que queiran contactar ou formar parte da Plataforma da Diversidade Funcional Infantil da Comarca de Sarria poden escribirnos a diversainfantil@gmail.com.
