O importante legado indiano de Ribadeo
O levantamento en España sobre as restricións á emigración, desde mediados do século XIX e ata mediados do XX, fixo que moitos galegos entre eles ribadenses optasen por embarcarse rumbo a América para buscar un futuro máis próspero.
Moitos dos que se embarcaron na aventura para facer as Américas establecéronse naquelas terras e non volveron á súa terra natal. Outros regresaron igual que se foron, e tan só uns poucos lograron realizar o seu soño e retornaron con riquezas.
Nas últimas décadas do século XIX e as primeiras do XX, Ribadeo viviu unha época de auxe económico, social e urbanístico.
A bonanza debeuse en boa medida ao retorno dos emigrantes de América, os chamados indianos.
Estes investiron en empresas industriais e comerciais e foron mecenas de diversas iniciativas socioculturais, contribuíndo decisivamente á modernización das estruturas e equipamentos do Concello.
Cando os primeiros emigrantes comezaron a regresar sobre 1870, levantaron nos seus lugares de orixe vivendas dun estilo moi diverso aínda que inconfundible. Os indianos trouxeron unha arquitectura cosmopolita que se inseriu de forma rechamante entre as casas tradicionais, para simbolizar o triunfo e o éxito conseguido fóra.
A que se deu coñece como arquitectura indiana caracterízase por ser vivendas cómodas, amplas, abertas ao exterior, con novas formas e materiais que falaban de riqueza, sofisticación e formas de vida urbanas, con elegantes adornos nas fachadas, xardíns exuberantes e con reminiscencias tropicais, onde non faltan palmeiras, magnolios, camelias e valados de forxa que substituen aos vellos muros e portalóns.
Hoxe en día Ribadeo conta cun importantísimo legado indiano que vai desde máis de medio centenar de casas e múltiples escolas ata un cemiterio, unha praza para o mercado, unha traída de augas e a Granxa Escola Agrícola Pedro Murias.
Ribadeo é o municipio galego que posúe maior taxa de casas indianas. Conta cun roteiro urbano e outro que discorre polas parroquias e aínda que case é imposible que o visitante coñeza toda a arquitectura indiana ribadense seguindo este roteiro, si coñecerá as edificacións máis significativas.
A Torre dos Moreno, é un icono de Ribadeo, foi unha residencia construída durante 1914 e 1915 a iniciativa dos irmáns Juan e Pedro Moreno Ulloa, que ordenaron seguir criterios do arquitecto arxentino Julián García Núñez e do enxeñeiro Anxo Ardex, discípulo do modernista catalán Antoni Gaudí.
A rúa de Rodríguez Murias conta con varias das edificacións máis representativas non só da arquitectura indiana senón tamén da expansión da vila. O nome da rúa é unha homenaxe a Jesús Rodríguez Murias, nacido na localidade pesqueira de Rinlo e o que legou un importante capital para que fose empregado en obras benéficas e de carácter cultural; entre as que destacan a construción da traída de auga potable a e a escola de Rinlo. Hoxe en día esta rúa é un eixo coñecido popularmente como o corazón comercial da vila.
O barrio indiano por excelencia é o de San Roque, ao que a maioría dos primeiros emigrantes que regresaron en 1870 e construíron as súas vivendas. Son casas amplas en comparación coas habituais da época, con xenerosas ventás, con fachadas adornadas e xardíns ao arredor con cancelas forxadas como se de Bos Aires ou A Habana se tratase. Algunhas fachadas foron alicatadas a partir dos anos sesenta cando o azulexo foi publicitado como o illantes para evitar que a humidade exterior deteriorase os muros.
