O patrimonio arquitectónico de Abadín
Abadín acubilla unha serie de tesouros de cada unha das etapas da historia que van desde os restos da época megalítica e castrexa ata importantes edificacións civís e eclesiásticas de distintas épocas.
Non se poden deixar de visitar os principais restos prehistóricos, como o dolmen de Romariz, os castros de Os Castros, Fraiás-Terraxis (Moncelos), Abeledo e Romariz, as penas Abaladoira e Petitore e os monumentos megalíticos de Fanoi.
Facendo un percorrido desde a época medieval, da que quedan pontes que son os que dan forma ao concello, consérvanse dous en bo estado, ambos en Romariz.
No medievo é tamén cando se constrúe a igrexa de Santa María de Abadín, da que só se conserva do orixinal a fachada. Situada en pleno Camiño de Santiago, xusto encima dun altozano, goberna unhas vistas da súa montañosa contorna de labranza que deixan sen alento.
Outra das que merece unha visita é a igrexa parroquial de San Xoán de Romariz. Construída posiblemente no século XIII, de estilo románico, foi restaurada no 2005.
A igrexa de Santa María de Moncelos é un templo do século XVI, de estilo renacentista. No interior destacan o arco triunfal de medio punto e os arcos das capelas laterais así como o interesante retablo maior barroco do século XVIII, procedente da igrexa do mosteiro de Meira, ademais do retablo lateral plateresco popular do século XVII.
Preto da capitalidade está a igrexa de San Bertomeu de Cabaneiro, construída no século XII, de estilo románico.
Destaca tamén a igrexa vella de Santa María de Montouto. Foi construída no século XVI pero actualmente atópase en estado ruinoso e pechada ao culto desde 1965. No cemiterio contiguo hai unha interesante pila bautismal de estilo gótico final.
Máis moderna é a capela da Virxe de Fátima, en Gontán, construída a mediados do século pasado. Está dedicada á virxe en cuxa honra se celebran festas na localidade no mes de maio. A talla chegou á igrexa unha vez acabadas as obras, procedente dun taller de escultura de Santiago.
Con respecto á arquitectura civil e militar quedan restos de pazos e casas grandes, como o Pazo da Cernada en Santa María de Graña. Trátase dun edificio de propiedade privada con grandes chemineas e unha galería acristalada de madeira. Todo o recinto, coa a súa propia capela, atópase amurallado cunha bonita porta de reixas na entrada. Tamén destaca o Pazo da Roxoa, en Castromaior, propiedade privada non visitable situado na ladeira dun outeiro que baixa cara ao val.
Tamén son destacados o Pazo Torre de Escourido ou a Casa reitoral de Labrada (século XIX). Neste último lugar tamén se pode visitar a igrexa parroquial de San Pedro, situada na aldea do Barral, que está feita sobre un terreo sumamente crebado e montañoso.
Tamén en Barral está a Igrexa parroquial de San Xoán de Castromaior, emprazada sobre dun antigo castro, con orixe no século XVI e reformada posteriormente. No interior destaca o retablo maior barroco do século XVIII, dous laterais de traza popular e un arco sepulcral co escudo de Xoán Montenegro, do 1622.
En estado máis deteriorado están outros vestixios do pasado de Abadín. En Abeledo, na aldea de Touceiras, hai unha igrexa construída no século XVII sobre un antigo castro e rodeada dun espeso arboredo autóctono. En estado ruinoso tamén está a antiga igrexa parroquial de Santiago de Baroncelle, do XVII.
En Fanoi hai que visitar a igrexa parroquial de Santa María Magdalena, construída nos primeiros anos do século XVII.
Tamén, é de visita obrigada o Muíño de Corvite, convertido en aula etnográfica tras a súa restauración. Situado na parroquia do mesmo nome, atópase emprazado no lugar de Laxe, nas beiras do río A Fraga. Este centro cultural ten unha gran actividade durante o ano co obxectivo de mostrar as funcións tradicionais do muíño e dos oficios agrícolas vinculados ao mesmo. Non é o único da zona, xa que hai unha ruta marcada, que arrinca precisamente neste lugar pola canle do río Anllo, no que hai varios en distinto estado de conservación