Aprender a aprehender
Por Martiño Maseda
Cando decidín denominar “As voces subterráneas” esta sección coa que veño colaborando cada mes no Terra Chá Xa, non se trataba de atribuírlle unha designación pintoresca, senón de rescatar ou, mellor dito, reivindicar dalgunha maneira as voces culturais que, dada a súa sinxeleza ou o seu non afán de fachenda, soen pasar desapercibidas; aínda que iso non implica que non existan, mais dispoñen dos seus propios mecanismos de participación e aparición publica. De modo similar cavilei cando me deu por iniciar este frenético percorrido polas autoestradas da internet coa miña weblog Culturalia GZ. Fican espazos por cubrir nisto que se bautizou repetidamente como cultura de base. Baixo o chan da palabra que tanxemos abrollan inquedanzas cargadas de sentimento ou de ansia de expresividade, capaces de recrear o libro das emocións. É tamén, daquela, cando lastramos tras de nós o ronsel da memoria, tan fundamental para entendermos o que somos e o camiño que desexamos continuar ou do que desexamos afastarnos. Valorando este proxecto memorístico coma un xogo de paixóns entrelazadas: lembramos, talvez, para aprender do recordado extractando o que realmente nos alimenta como persoas; ou lembramos nun pseudocompromiso con algo que nos precedeu para caer na banal idolatría. Neste exercicio da memoria cada quen vai por libre.
Hai unhas xornadas, coincidindo coa celebración do Día das Letras Galegas a min deume por publicar no meu muro de Facebook o seguinte minipoema: “A mamá sorría / mentres me aleitaba / coa mesma fala que pacían / as vacas que ela gardaba”. Catro sinxelos versos nos que se desexaba compendiar, ou iso cría eu, dous elementos fundamentais da miña natureza: o amor pola Matria e a dignificación da lingua que define esa Matria, e, polo tanto, tamén me define a min. E para iso acudín ao recurso da memoria, executando a lembranza dos meus primeiros momentos vitais. Mais parece que hoxe debemos espirnos de todo o que catalogan como rancio e balorento as mentes progresistas e hiperavanzadas de certo neogaleguismo. E afirmo iso porque un individuo, que non vou nomear por non lle procurar máis fama da que merece, tivo a ousadía, e digo ben, de descualificar os versos arriba referidos cos seguintes comentarios: “Pois imos de cu. Con esta mentalidade de lingua vacua”. Nin me vou molestar en analizar o seu concepto de lingua vacua. Con todo, quero pensar que na adxudicación dese sintagma nominal non estaba relacionando vacua con vaca. El saberá. No que si me vou reiterar é na validez do que pequeno poema quería declarar. Eu, como xa teño comentado noutras ocasións, son fillo de labregos da Chaira. E iso non me fai mellor nin peor ca ninguén. Nin me atribúe cualidades máis sobresaíntes nin máis degradantes. Escribo como unha necesidade de comunicación co entorno no que convivo, co gallo de tentar comprendelo, e, asemade, comprenderme a min mesmo. E nese exercicio de comunicación haberá maior ou menor fluidez, mais nunca haberá pola miña parte ansia de confundir nin de manipular a realidade que me tocou vivir simplemente para contentar a quen non comparta a expresividade innata que mane do meu código lingüístico en determinado momento.
Do contrario, estaría mentindo dobremente: aos demais e a min mesmo. Emporiso, coido que se imos de cu vai ser por alimentar certo talibanismo ideolóxico fundamentado na difamación de balde que soe emitir calquera mentalidade vacua. Alguén dixo: a ignorancia é atrevida. Eu engadiría que ademais é perigosa.
Volvamos ao exercicio memorístico citado anteriormente. Da tradición hai moito que peneirar para quedármonos co que realmente nos enriqueza. E en min sempre vai permanecer esa aprendizaxe rica en valores humanos que adquirín de xeito consciente ou non de quen me precedeu, sen desprezar os coñecementos que vou absorbendo nestes tempos de modernidade, que todos debemos pulir para non caer nas deficiencias pretéritas que obcecadamente criticamos. Xa veremos...